با سلام
از امروز قصد دارم مطالب و ایده های خودم رو نسبت به معماری و البته بیشتر متناسب با رشته عمران و رشته خودم براتون بنویسم . امیدوارم مورد استفاده آن دسته از دانشجویان معماری که شیفته علم هستند قرار بگیرد
ایمیل من : mh_afkhami2002@yahoo.com
این مطلب رو به درخواست یکی از دانشجویان معماری براتون می زارم .
موضوع مقاله : روش حفاظت از کارگران
انتخاب وسایل حفاظت فردی در محیط کار
نویسنده: دکتر ایرج محمدفام
یکی از مشکلات مهم صنایع به ویژه در کشورهای در حال توسعه، مشکلات ایمنی و بهداشتی پرسنل شاغل در صنایع است.ایمنی به عنوان شاخصی در خصوص درجه نسبی فرار از خطر و بهداشت حرفه ای به عنوان مفاهیمی برای ارزیابی میزان تماس شاغلین با آلاینده های مختلف و متعدد محیط های کار از جمله موارد حائز اهمیتی هستند که مدیران صنایع می بایست به آن توجه کنند. بدیهی است شناسایی و کنترل خطرات برای بالا بردن سطح بهره وری در صورت دارا بودن محیطی بهداشتی، ایمن و کارگران سالم امکان پذیر خواهد بود.
از آنجایی که در مواقعی کنترل بخش مهمی از عوامل زیان آور شغلی (شامل عوامل شیمیایی، فیزیکی، مکانیکی و بیولوژیکی) در منبع تولید یا در مسیر انتقال امکان پذیر نیست تنها راه حل باقی مانده تجهیز پرسنل به وسایل حفاظت فردی مناسب و استاندارد خواهد بود. وجود طیف وسیعی از خطرات شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی و مکانیکی با خصوصیات خورندگی، برندگی، سمیت، سرطانزایی، سوزانندگی، جهش زایی و ... در محیط های کاری می تواند سلامت شاغلین و حتی سایر افراد مجاور محیط های شغلی را به شدت مورد تهدید قرار دهد. بنابراین به منظور حفظ منبع انسانی و هم چنین افزایش راندمان کار و بهره وری، شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات فوق از اهمیت بسزایی برخوردار است. وظایف یاد شده در فرهنگ ایمنی امروزی نه تنها کاری انسانی و در راستای اهداف اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود بلکه وظیفه قانونی نیز تلقی می شود که چشم پوشی از آن می تواند باعث اعمال مجازات قانونی شود.
روش حفاظت از کارگران
از طرف دیگر بایستی توجه داشت که استفاده از وسایل حفاظت فردی معمولاً آخرین روش دفاعی در مقابل شرایط خطرناک محیط های کار محسوب می شود. در بیشتر مقررات ایمنی امروزی نظیر مقررات کمیسیون اروپایی و هم چنین اصول مدیریت نوین ایمنی، کنترل های فنی و مهندسی و در مرتبه بعدی کنترل های مدیریتی به عنوان اولین و مناسب ترین روش حفاظتی کارگران در برابر مواد و شرایط خطرناک توصیه می شوند. به عنوان مثال اولویت بندی کمیسیون یاد شده در کنترل خطرات شیمیایی محیط های کاری به ترتیب شامل جایگزینی مواد و شرایط خطرناک با مواد و شرایط کم خطر، راه حل های مهندسی از طریق کنترل در منبع، به کارگیری تهویه موضعی و در نهایت استفاده از وسایل حفاظت فردی است.
هم چنین مقررات اداره بهداشت و ایمنی حرفه ای امریکا نیز استفاده از PPEs را به عنوان آخرین راه کنترل شرایط خطرناک طبقه بندی کرده و بیان می کند که کاربرد PPEs زمانی به عنوان یک راه حل جایگزین مطرح می شود که بنا به دلایل فنی و اقتصادی قابل قبول، اجرا و به کارگیری کنترل های مهندسی و مدیریتی عملی نبوده و یا نتواند سطح مواجهه کارگران با عوامل زیان آور را به حد بی خطر و یا قابل قبول کاهش دهد.
 |
جایگزینی مواد کم خطر با مواد خطرناک، تغییر فرآیند کار، محصور کردن مواد یا فرآیندهای خطرناک، استفاده از سیستم های تهویه مناسب، به کارگیری روش های کنترل از راه دور و موارد مشابه از جمله موارد اجرایی کنترل های مهندسی است. کنترل های مدیریتی نیز می تواند شامل گردش کار یا به عبارت بهتر جا به جایی متناوب کارگرانی که در معرض مواجهه شدید با خطرات هستند، تغییر نحوه انجام کار به گونه ای که مواجهه با خطرات به حداقل برسد و مواردی از این قبیل باشد. در شرایطی که روش های مهندسی و مدیریتی نتوانند به طور موثر پتانسیل مواجهه با مواد یا شرایط خطرناک را کاهش دهند یا زمانی که شرایط تماس موقتی باشد یا مواردی که هزینه کنترل های مهندسی و مدیریتی آن قدر بالا باشد که نتوان آن را به کار بست و یا جایی که نیاز به یک خط دفاعی ثانویه باشد، می توان استفاده از وسایل حفاظت فردی را به عنوان یک راه حل پیشنهاد کرد. بنابراین به وضوح پیداست که کاربرد وسایل یاد شده اغلب به عنوان آخرین راه مقابله با مخاطرات متنوع محیط های کاری محسوب می شود.
 |
مدل های حادثه
اولویت بندی اخیر در رابطه با مراحل کنترل خطرات محیط های کار در یکی از مدل های حادثه تحت عنوان مدل انرژی که توسط Gibson ارائه و به وسیله Haddon گسترش یافته مورد تایید قرار گرفته است. در این مدل Haddon، اصول پیشگیری از حوادث را در اجرای استراتژی های ده گانه زیر می داند. لازم به ذکر است که استراتژی های ده گانه Haddon ، اصول
قانون گذاری و استاندارد سازی اتحادیه اروپایی در زمینه ایمنی ماشین آلات و تجزیه و تحلیل ریسک را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. اصول ده گانه Haddon را با توجه به خطر، حفاظ و عنصر آسیب پذیر در جدول شماره یک ملاحظه می کنید.
ممکن است برای کارفرمایان استفاده از وسایل حفاظت فردی برای کنترل مواجهه کارگران با خطرات یک راه حل ساده، مناسب و صحیح به نظر برسد، ولی باید به خاطرداشت در صورت عدم توجه به عوامل متعدد دخیل در یک برنامه موثر پیشگیری، می تواند بسیار نامناسب و حتی خطرناک باشد.
به عنوان مثال بعضی از انواع PPEs نظیر رسپیراتورها یا لباس های یکپارچه حفاظتی ممکن است بسیار گرم و سنگین بوده و به دلیل تحمیل فشار بر کارگران در هنگام استفاده، از سوی آنها مورد استفاده قرار نگرفته و یا به طور نامناسب و ناقص استفاده شوند. به همین دلیل پذیرش کارگران یک فاکتور اساسی در یک برنامه موفقیت آمیز استفاده از PPEs محسوب
می شود. برای اینکه وسایل حفاظت فردی بتوانند بالاترین سطح ممکن حفاظت را تامین کنند لازم است که به طور مناسب انتخاب و به بهترین نحو ممکن نگهداری شوند. هم چنین می بایست به طور صحیح و مداوم مورد استفاده قرار گیرند.
اگر استفاده از وسایل حفاظت فردی برای کارگران ناراحت کننده باشد و علل واقعی کاربرد وسایل یاد شده به آنها تفهیم نشود امکان استفاده ناقص و یا غلط از PPEs و در نتیجه عدم تامین حفاظت کافی و لازم وجود خواهد داشت. با توجه به این مسائل، آموزش کاربران یک بخش حیاتی و تفکیک ناپذیر از یک برنامه موفقیت آمیز استفاده از PPEs خواهد بود.
برنامه استفاده از وسایل حفاظت فردی
آموزش افرادی که لازم است از وسایل حفاظت فردی استفاده کنند بایستی در یک برنامه آموزشی موثر انجام گیرد. عناصر اصلی چنین برنامه ای در جدول شماره2 به طور خلاصه ارائه شده است. بر اساس این برنامه لازم است که استفاده کنندگان از اهداف برنامه مطلع بوده و اجازه بیابند که تجارب خود از کاربرد PPEs را ارائه کنند.
 |
همان طور که ذکر شد پذیرش شاغلین، بخش مهمی از یک برنامه موفقیت آمیز PPEs است. تا زمانی که شاغلین با ضرورت استفاده از PPEs آشنا نشوند و به طور مستقیم در برنامه یاد شده، شرکت نکنند استفاده صحیح و کامل از تجهیزات، عملی نخواهد شد. آموزش عملی استفاده از PPEs ، بخش اساسی فرایند آموزش است. لازم است که قبل از استفاده واقعی از PPEs ، کارآموزی صورت گرفته و به طور مرتب (معمولاً سالانه) تکرار شود. آموزش عملی علاوه بر اینکه کارگران را به اهمیت استفاده از وسایل فردی آگاه خواهد کرد امکان آشنایی شاغلین با PPEs را در محیط ایمن فراهم
می آورد. یک برنامه آموزش عملی موفق ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تشریح خطر و شرایطی که استفاده از وسایل حفاظتی را ضروری می سازد.
- تشریح اقداماتی که در رابطه با خطرات موجود انجام شده و یا می توان انجام داد.
- توضیح درباره علت انتخاب PPEs موجود.
- بحث و بررسی توانایی ها و محدودیت های وسایل انتخاب شده.
- نشان دادن روش های صحیح استفاده از وسایل حفاظت فردی شامل نحوه پوشیدن و در آوردن آنها.
- فراهم آوردن فرصت برای کارگران جهت استفاده عملی از وسایل.
- بحث درباره روش های تمیز کاری، بازرسی و نگهداری و PPEs
انتخاب PPEs بایستی توسط فردی صورت گیرد که در مورد انواع وسایل حفاظتی خطرات محیط کار و نوع و درجه حفاظت مورد نیاز اطلاعات کافی داشته باشد. توصیه می شود که در وهله اول انتخاب وسایل حفاظت فردی توسط متخصین بهداشت حرفه ای انجام شود و همزمان سرپرستان نیز در زمینه انتخاب مناسب PPEs بر اساس شرایط واقعی کار از روی یک لیست آماده از قبل تهیه شده تحت آموزش قرار گیرند. به عنوان مثال متخصصین بهداشت حرفه ای ممکن است برای جابه جایی انواع مختلف حلال ها در یک کارخانه شیمیایی چند نوع دستکش را پیشنهاد کرده و هم چنین به سرپرست بخش اطلاعات لازم برای انتخاب بهترین دستکش در موقع کار با یک حلال مشخص را ارائه کنند.
ارزیابی خطرات و انتخاب تجهیزات حفاظت فردی
1- خطر بالای سر
خطراتی که بایستی مدنظر باشند عبارتند از:
- بارهای معلقی که می توانند سقوط کنند.
- تیرها، اشیا و بارهای بالای سر که امکان تماس سر با آنها وجود دارد.
- سیستم ها و تجهیزات برقی که امکان تماس سر با آنها وجود دارد.
- کارگرانی که در ارتفاع کار می کنند و ممکن است اشیا و اجسام توسط آنها به پایین انداخته شود.
- اجسام و گوشه های تیز در ارتفاع سر.
2- خطرات چشم و صورت
خطراتی که بایستی مدنظر قرار گیرند، عبارتند از:
- پاشش مواد شیمیایی
- گرد و غبار
- دود و دود فلزی
- عملیات جوشکاری
- تشعشعات لیزری و مرئی
- آئروسل های بیولوژیکی
- پرتاب ذرات و اجسام
3- خطرات دست
خطراتی که بایستی مدنظر باشند، عبارتند از :
- مواد شیمیایی
- لبه های تیز، تراشه ها، غیره
- گرما و سرمای بسیار زیاد
 |
- عوامل بیولوژیکی
- سیم های برقدار
- ابزار آلات تیز، قطعات ماشین آلات و غیره
- جابه جایی مواد
4- خطرات پا
خطراتی که بایستی مدنظر باشند عبارتند از:
- مواد سنگین جابه جا شده توسط کارگران
- لبه یا قطعات تیز (ریسک سوراخ شدن)
- مواجهه با سیم های برقدار
- شرایط لغزنده غیر معمول
- شرایط مرطوب
- ساختمان سازی یا تخریب
5- سایر خطرات ایمنی و بهداشتی شناسایی شده:
پس از شناسایی خطرات در محیط کار، مهندس ایمنی و بهداشت
حرفه ای ضمن ارزیابی، تناسب PPEs جدید را برای کنترل و کاهش خطرات موجود تعیین خواهد کرد. در مرحله شناسایی خطرات و تعیین PPEs ضروری، لازم است احتمال بروز همزمان چندین خطر نیز ارزیابی شود.
تدابیر حفاظتی
 |
تمام تجهیزات و وسایل حفاظت فردی بایستی با توجه به نوع استفاده، از طرح و ساخت ایمن برخوردار بوده و لازم است که در یک وضعیت بهداشتی و قابل اطمینان نگهداری شوند. هم چنین بایستی توجه داشت که در موقع خرید و انتخاب PPEs تنها آن دسته از آنها انتخاب شوند که مطابق با مقررات سازمان های مسئول ملی و بین المللی نظیر سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران،مقررات وزارت کار و امور اجتماعی، ANSI، NIOSH و غیره باشند.
در انتخاب PPEs مناسب در راستای کسب اطمینان از استفاده صحیح از آنها، لازم است علاوه بر خصوصیات عملکرد آنها، به سایر عوامل دخیل نظیر اندازه، رنگ، شکل و ... نیز توجه شود.
تمیز کاری و نگهداری
کلیه کارگرانی که از PPEs استفاده می کنند لازم است در زمینه استفاده و نگهداری مناسب از PPEs آموزش کافی ببینند. به همین منظور برنامه ریزی و اجرای بازآموزی های دوره ای توسط مهندسین ایمنی و بهداشت حرفه ای برای کارگران و هم چنین سرپرستان امری اجتناب ناپذیر است.
وجود تک مناره ای سفید رنگ در میان قدیمی ترین اسناد تصویری باقی مانده از ارگ تاریخی بم، اطلاعات جدیدی را در مورد سیمای تاریخی این مجموعه در اختیار پژوهشگران قرار داده است. پیش بینی می شود این یافته ها، به دلیل اهمیت علمی، تحولی عظیم را در روند مطالعات تخصصی در زمینه نحوه بازسازی ارگ بم ایجاد خواهند کرد.
وجود تک مناره ای سفید رنگ در میان قدیمی ترین اسناد تصویری باقی مانده از ارگ تاریخی بم، اطلاعات جدیدی را در مورد سیمای تاریخی این مجموعه در اختیار پژوهشگران قرار داده است. پیش بینی می شود این یافته ها، به دلیل اهمیت علمی، تحولی عظیم را در روند مطالعات تخصصی در زمینه نحوه بازسازی ارگ بم ایجاد خواهند کرد.
15 قطعه عکس قدیمی در مجموعه آلبوم های خصوصی خانواده فرمانفرما ،که در اختیار موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، وابسته به بنیاد مستضعفان است، سیمای حقیقی ارگ بم ، پیش از مرمت آن در دهه 40 را به تصویر می کشند. «مهندس فریبا فرزام» رییس مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی همچنین عضو کمیته مستندنگاری ستاد نجات بخشی ارگ بم، این عکسها، پس از زلزله مخرب پنجم دی ماه 82، از سوی موسسه مطالعات تاریخ معاصر، برای تکمیل اسناد و مدارک مورد نیاز برای احیای ارگ، در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت. در این تصاویر رنگ آمیزی سفید کنگره های ارگ و وجود تک مناره ای در عمارت چهار فصل بیش از هر چیز نظر متخصصان را به خوذ جلب کرده است.
در این باره گفت: «این عکس ها در اختیار موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران بود که پس از زلزله پنجم دی در بم و تخریب ارگ تاریخی این شهر، از سوی این موسسه برای تکمیل اسناد و مدارک مورد نیاز برای احیای مجدد ارگ در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت و اکنون بررسی های انجام شده در بانک اطلاعات و اسناد سازمانی، مشخص کرده که این عکس ها در حال حاضر از جمله قدیمی ترین اسناد تصویری از این محوطه تاریخی به شمار می روند.»
پیش از این تصور می شد، کنگره های ارگ بم بدون رنگ آمیزی بوده اند، اما اسناد تصاویری بدست آمده این تصور را نقض می کنند. دلیل تغییر رنگ آنها پس از مرمت، روشن نیست.
به گفته مهندس فرزام، سازمان میراث فرهنگی، در خصوص ویژگی های ارگ در سال های پیش از مرمت، با کمبودهای جدی منابع تصویری مواجه بود اما این تصاویر، پاره از ابهامات را در مورد ارگ برطرف می کند.
«رضا فراستی» مدیر اطلاع رسانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، در این باره گفت: «بخش قابل توجهی از اسناد، مدارک مصادره شده پس از انقلاب به منظور انجام پژوهش های بنیادی در مورد وقایع انقلاب اسلامی و دوران پهلوی در اختیار موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران وابسته به بنیاد جانبازان و مستضعفان، قرار گرفته که 15 قطعه عکس قدیمی مربوط به ارگ بم از میان این اسناد و مدارک به دست آمده است.
هم اکنون 250 هزار قطعه عکس تاریخی در آرشیو و بانک اطلاعاتی این موسسه تاریخی موجود است.
به گفته فراستی، پس از زلزله بم ،بانک اطلاعاتی، مستندات و مدارک موجود در موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران بررسی شده است و تصاویر دیگری از سایر آلبوم های خانوادگی موجود در این موسسه بدست نیامده است.»
«عبدالحسین میرزا فرمانفرما» از سال 1309 تا 1311 هجری قمری و پس از آن از سال 1312 تا 1314 حاکم کرمان بوده و متعلق به همان سال هاست. در این تصاویر فرمانفرما در کنار خان های بم دیده می شود و همچنین در تصویر دیگری سربازان مستقر در ارگ بم کنار برج دیده بانی مشاهده می شوند.
هر چند عکس های باقی مانده از دوران حاکمیت فرمانفرما بر کرمان هم اکنون قدیمی ترین اسناد تصویری هستند که ارگ تاریخی بم را با سیمای حقیقی آن نشان می دهند اما این احتمال وجود دارد که عکس های مشابهی همانند عکس های فرمانفرما در اختیار خانواده ها یا مجموعه داران و موسسات خصوصی باشد و با توجه به اهمیت موضوع بتواند یافته های جدیدی را در اختیار محققان و پژوهشگران قرار دهند.
ارگ تاریخی بم بزرگ ترین مجموعه خشتی جهان محسوب می شود که بیش از 80 درصد آن بر اثر وقوع زلزله ای به بزرگی 3/6 ریشتر در پنجم دی سال گذشته در شهر بم تخریب شد.
ارگ بم نمونه کاملی از شیوه های معماری ایران محسوب می شود که بخش عمده از تحولات موجود در این زمینه را طی هزاره ها در خود حفظ کرده است.
این بزرگ ترین مجموعه خشتی جهان پیش از تخریب، به شکل قلعه های پرشکوه بر فراز تپه ای به ارتفاع 61 متر قرار گرفته بود. سابقه تاریخی ارگ بم به موجب نوشته های تاریخی، از جمله حدود العالم و تاریخ وزیری به دو هزار سال پیش می رسد. از مجموعه نوشته های دوران اسلامی و بررسی های مقدماتی معماری و باستان شناسی می توان نتیجه گرفت که ارگ قبل از حکومت ساسانی و احتمالا در دوره اشکانی ایجاد شده است.
منبع: گروه آموزشی سازمان آموزش و پرورش تهران
معمولا با مطرح شدن موضوع دکوراسیون، همه اذهان به سمت و سوی شرایط محیطی یک خانه سوق داده می شود در حالی که دکوراسیون موضوعی گسترده است که می تواند تک تک فضاهایی را که ما در طول زندگی مان با آنها سروکار داریم پوشش دهد.
معمولا با مطرح شدن موضوع دکوراسیون، همه اذهان به سمت و سوی شرایط محیطی یک خانه سوق داده می شود در حالی که دکوراسیون موضوعی گسترده است که می تواند تک تک فضاهایی را که ما در طول زندگی مان با آنها سروکار داریم پوشش دهد. یکی از همین مکان ها را که به بهانه روز پزشک به آن خواهیم پرداخت، اتاق انتظار مطب پزشکان و یا مراکز درمانی است.
در دکوراسیون محیط های درمانی، موارد گوناگونی همچون پوشش های فضاها، لوازم گرمایشی و سرمایشی، لوازم دکوراسیونی، نورپردازها و غیره همگی می بایست تا حد امکان با نیازهای بیماران مراجعه کننده مطابقت داشته باشد.
●پوشش های فضا: به طور کلی برای پوشش سطح دیوارها و کف یک محیط درمانی که انواع و اقسام آلودگی ها و میکروب ها در آن وجود دارند، قابل شست وشو بودن، از جمله مهم ترین و ضروری ترین خصوصیت موردنیاز محسوب می شود. بنابراین طبیعی است که کاربرد رنگ های پلاستیکی و همچنین کاغذهای دیواری برای اغلب مکان ها رد خواهد شد مگر آنکه کاغذ دیواری تا حدودی قابل شست وشو بوده و در سطح بالای دیوار و دور از دسترس همگان به کار برده شده باشد و فضای زیرین آن را پوشش های قابل شست وشویی مانند رنگ های روغنی و یا دیوارپوش های پلاستیکی و یا سنگ و سرامیک در برگرفته باشند.
البته رعایت این موضوع در مورد مطب های پزشکان به اهمیت اتاق انتظار در مراکز درمانی بزرگ مانند بیمارستان ها و درمانگاه ها نیست. در میان رنگ ها نیز رنگ روغنی آن هم از نوع براق تر مناسب ترین انتخاب رنگی جهت پوشش دیوارهای این قبیل مکان ها است. زیرا هر چه میزان رنگ روغنی براق نسبت به مات بیشتر باشد، سطح صیقلی تر بوده و در نتیجه شست وشوی آن راحت تر امکان پذیر خواهد بود.
●توصیه: با نصب زه های چوبی و یا پلاستیکی بر روی دیوارهایی که پوشش رنگی برای آنها انتخاب شده است، آن هم در ارتفاع متناسب با ارتفاع پشتی صندلی و محل برخورد احتمالی با دیوار، از آسیب دیدگی های حاصل از این گونه برخوردها می توان جلوگیری کرد.
از دیوارها که بگذریم کف ها نیز از جمله مهم ترین سطوحی هستند که به راحتی در معرض آلودگی قرار می گیرند لذا می بایست به پوشش قابل شست وشوی آنها نیز توجه کرد. در همین راستا سنگ و سرامیک بهترین انتخاب به حساب می آیند.
البته در مورد مطب های خصوصی، پوشش کف با کفپوش های Hdf لمینیت شده نیز بلامانع است زیرا امکان استفاده از مواد شوینده و ضدعفونی کننده به وسیله انواع و اقسام تی ها برای تمیز کردن آنها وجود دارد به شرط آنکه آب به طور مستقیم استفاده نشده و نسبت به خشک کردن سطح آن نیز به سرعت اقدام شود.
●لوازم دکوراسیونی و کاربردی: در اتاق انتظار یک مطب و یا مرکز درمانی به طور قطع تعدادی صندلی و چند میز برای همراهان و خود بیماران لازم است که راحت تر بودن این صندلی ها برای نشستن حتی طولانی مدت، به صبوری در انتظار کمک می کند. بنابراین برای چنین محیط هایی صندلی ها و یا مبلمان هایی مناسب هستند که ارتفاع سطح نشیمنگاه تا زمین زیاد نباشد. هر چه این میزان در محدوده استاندارد خود کمتر باشد، فرد به هنگام نشستن احساس راحتی بیشتری می کند.
▪نکته ۱: با توجه به نوع بیماری و وضعیت جسمی اغلب بیماران مراجعه کننده و تخصص پزشک، در صورت نیاز می بایست تختی نیز برای بیماران بدحال در گوشه ای از سالن و یا در اتاق دیگری در نظر گرفته شود.
▪نکته ۲: به جای پارچه برای روکش صندلی ها و یا مبلمان، چرم های مصنوعی را برای این منظور انتخاب کنید تا شست وشو و ضدعفونی آن امکان پذیر بوده و آلودگی ها به راحتی تمیز شوند.
رنگ پوشش ها: هنگامی که در مورد رنگ یک فضا بحث می کنیم، تنها به رنگ سطوح ثابت آن مکان یعنی دیوارها، درها و کف محدود نمی شود بلکه پالت رنگی یک محیط تمام رنگ های به کار رفته در لوازم و سطوح را در بر می گیرد لذا برای انتخاب لوازم دکوراسیونی و کاربردی، علاوه بر موارد لازم جهت در نظر گرفتن نوع کاربرد آنها، به زیبایی ظاهری و رنگ شان نیز توجه کنید زیرا همان طور که می دانید رنگ تاثیر مستقیمی بر روی روحیه افراد می گذارد. بنابراین در چنین مکان هایی از رنگ های شاد، ملایم و آرام بخش استفاده کرده و از به کار بردن رنگ های افسرده کننده و حتی تند صرف نظر کنید به عنوان مثال بهترین انتخاب برای پالت رنگی محیط های درمانی رنگ های سبز، سبزآبی، آبی کمرنگ، آبی سبز، صورتی کمرنگ، گلبهی، کرم، لیمویی و یا تلفیقی از آنها با هم است ولی برعکس کاربرد رنگ های بنفش، خاکستری، قهوه ای، مشکی و مانند اینها هرگز توصیه نمی شود.
●عناصر تزئینی: با کاربرد عناصر صرفا تزئینی و دکوراسیونی مانند تابلوها، گل و گیاه طبیعی و یا حتی مصنوعی و شمعدان فضایی ایجاد شده و به همین طریق کمی از اضطراب و ناراحتی بیمار می توان کاسته و آرامشی هر چند موقتی را در او پدید آورد.
لوازم سرگرم کننده: مراجعین یک مطب پزشک و یا یک مرکز درمانی می بایست مدت زمانی که معمولا چندان هم کوتاه نیست را برای مراجعه به انتظار سپری کنند. گذشت این مدت زمان هنگامی قابل تحمل تر می شود که افراد به کاری سرگرم باشند. به عنوان مثال تماشای برنامه های تلویزیونی که بر روی دیوار نصب شده و یا در گوشه ای قرار گرفته یا گوش دادن به موسیقی متن ملایم و آرامبخش و یا رادیو و همچنین حل جدول و مطالعه مجله و یا روزنامه می تواند از جمله این سرگرمی ها باشد.
●نورپردازی: از آنجا که نور غذای روح است، در یک محیط درمانی که اغلب بیماران با ناراحتی های جسمی یا روحی ناشی از مشکل جسمی شان مراجعه می کنند، وجود نوری مناسب و کافی ضروری است.
●تسهیلات گرمایشی و سرمایشی: وجود تسهیلات مناسب فصل برای گرم کردن و یا خنک کردن فضا برای افزایش آستانه تحمل بیماران و همراهان در یک انتظار چندساعته بسیار موثر است.
●سرویس های بهداشتی: در فضای ساختمان یک مطب وجود یک سرویس بهداشتی ضروری است. در این سرویس نیز می بایست تسهیلات لازم در قالب توالت فرنگی و دستگیره های مورد نیاز برای بیمارانی که دچار معلولیت جسمی بوده و یا به جهت دردهای مفاصل پا امکان استفاده از توالت های معمولی برایشان وجود ندارد، در نظر گرفته شود.
رنگها روح دارند و زنده اند,رنگها کلمه اند و همچنین کلمات سخن میگویند:از نهان سبز جنگل ها,از راز آبی آسمان و دریاها,از شفافیت و زلالی قطرات باران و از پاکی سفید برف;بلی رنگها از روح آدمی و دنیای پر رمز و راز انسان سخن میگویند و رنگهایی که انسانها بدان می پوشند و می نگارند و نقش میزنند نیز حکایت از گوشه ای دیگر از درون ایشان دارد.
غایت و هدف همه مجاهدت های هنری بیرون کشیدن و استخلاص ماهیت و سرشت معنوی فرم و رنگ و آزادی آنها از زندان دنیای مادی است.از چنین آرزو و سودایی است که هنر غیر مادی نشات میگیرد.دنیائی که امروز در آن زندگی میکنیم , به دنیای انسان در سالهای گذشته , شباهتی ندارد.دنیای ما با ابداع و خلاقیت شکل گرفته است.ما بناهائی میسازیم که محتوای آنها در عملکرد آنها نهفته است;در عین حال بناها سمبول افکار و عقاید نیستند ; بلکه تجسم افکاری هدف دار هستند.
رنگها روح دارند و زنده اند,رنگها کلمه اند و همچنین کلمات سخن میگویند:از نهان سبز جنگل ها,از راز آبی آسمان و دریاها,از شفافیت و زلالی قطرات باران و از پاکی سفید برف;بلی رنگها از روح آدمی و دنیای پر رمز و راز انسان سخن میگویند و رنگهایی که انسانها بدان می پوشند و می نگارند و نقش میزنند نیز حکایت از گوشه ای دیگر از درون ایشان دارد.
با گذشت زمان فکر انسان به اسرار پدیده های طبیعت چون رنگین کمان , رعد و برق , جاذبه و امثال آن پی برده است , با وجود این , پدیده ها هنوز هم در اسرار باقی مانده اند; رعد و برق ما می ترساند.ولی رنگهای رنگین کمان و نور ستاره شمالی روح را تعالی می بخشد و آن را تهذیب می کند.رنگین کمان سمبل صلح است.فقط کسانی که عاشق رنگ هستند می توانند زیبائی و کیفیت ذاتی آن را درک کنند.رنگ مواهب خود را به همه تقدیم می کند , ولی رموز و اسرار پنهان خود را فقط برای علاقه مندان واقعی آشکار می سازد.رنگ زندگی است زیرا جهان بدون رنگ برایمان مرده جلوه می کند , رنگ ها ایده آغازین و ثمره نور اصلی بدون رنگ هستند و مقابل آنها تاریکی بدون رنگ است.
نور اولین پدیده در جهان است از طریق رنگ ها روح و طبیعت زنده جهان را برایمان آشکار می سازد.رنگها چنان افکار و احساسات عمیقی را القاء می کنند که حتی با چشم هم دیده نمی شوند.بلکه فقط با چشم دل احساس می شوند.لیکن قدم نهادن به این وادی نیز بدون عبادت خالق , نور آسمانها و زمین و اساسآ بدون انسان شدن میسر نیست.
کلمه و آوای آن,شکل و رنگ اش,رگه های اصلی از ذات فوق طبیعی است که ما تصویری اندک از آن داریم.همانطور که صدا,رنگ جلا به لفظ می بخشد,همینطور هم رنگ بطور طبیعی به فرم شکل خاصی میدهد.ماهیت اصلی رنگ طنینی از تصورات خیالی است و در این حالت رنگ موسیقی است.زمانی که اندیشه مفهوم, قاعده مندی,لمس رنگ و طلسم آن,شکسته است آنگاه در دستان خود جز جسم بی روح چیز دیگری نداریم.
گوته در " فاربن لهر " در مورد هماهنگی و کلیت رنگ می نویسد: وقتی چشم رنگی را می بیند , بلافاصله فعالیتش را شروع می کندو عملکردش چنان است که به شکلی نا خود آگاه و اجتناب ناپذیر , رنگ دیگری ایجاد می کند که با پیوستن به حلقه رنگها , ترتیب حلقه رنگ را کامل میکند و این تاثیر متقابل , احساسی از غنای رنگ به انسان می بخشد.مقصود از هماهنگی رنگ , هنر وسعت دادن به درون مایه ها و مضامینی از تناسبات اصولی رنگ است که می تواند بعنوان پایه ای برای کمپوزیسیون ( یا آفرینش هنری )به خدمت گرفته شود.
رنگها نیروها و انرژی های درخشنده ای هستند که چه آگاه و چه ناخود آگاه روی ما اثر مثبت و منفی خواهند داشت.هنرمندانی که شیشه های رنگین خلق می کنند از رنگ برای خلق چنان محیطی معنوی و اسرار امیز استفاده میکردند که اندیشه های پرستش کنندگان را بر دوش شاهین معنویت به پرواز درمی اورند.اثرات رنگ نه تنها از لحاظ بصری بلکه از جنبه های روان شناسی و روان شناختی نیز باید بررسی شوند.
یکی از ملاحظات روانشناختی رنگ که در کاربرد هنری رنگ اهمیت دارد ، بررسی تأثیر متقابل رنگ ها است . جلوه یا اثر هر رنگ در جوار رنگ دیگر تغییر می کند هر رنگ نسبت به دیگری میزان تیرگی یا روشنی ذاتی اش را می نمایاند . معکوس کردن این ترتیب طبیعی ، ناسازگاری رنگی به بار می آورد.
● هر رنگ دارای سه صفت یا سه بُعد دیداری مستقلا ً تغییر پذیر است : فام ، درخشندگی و پرمایگی
فام ، صفتی از رنگ است که جایگاه آن را در سلسله ی رنگی ( از قرمز تا بنفش) – معادل با نور طول موج های مختلف در طیف مرئی – مشخص می کند قرمز ، زرد و آبی را فام های اولیه می نامند و چون مبنای سایر فام ها هستند ، رنگ های اصلی نیز نام گرفته اند . فام های ثانویه عبارتند از : نارنجی ، سبز و بنفش که که از اختلاط مقادیر مساوی از دو فام اولیه حاصل می شوند . فام های ثالثه از اختلاط فام های اولیه و ثانویه به دست می آیند : زرد- نارنجی( پرتقالی) ، نارنجی- قرمز ، قرمز- بنفش ( ارغوانی) ، بنفش- آبی ( لاجوردی) ، آبی- سبز (فیروزه ای) ، سبز- زرد (مغز پسته ای) . دوازده فام نامبرده را با ترتیبی معین در چرخه ی رنگ ، نشان می دهند . در چرخه ی رنگ ، فام های ثانویه و ثالثه ای که بین یک زوج فام اولیه جای گرفته اند ، دارای روابط خویشاوندی هستند و در کنارهم ساده ترین هماهنگی رنگی را پدید می آورند .مادامیکه این رنگها با رنگهای خالص سفید و سیاه ترکیب شوندایجاد بیشماری از رنگها و سایه های مختلف مینمایند.
رنگهای درخشان به تنهایی جذاب هستند اما اگر در یک الگو یا ردیفی منظم قرارگیرند از نظر بصری تاثیر بیشتری خواهند داشت. این نوع آرایش یک ساختار ساده را بر این رنگها حاکم میکند و در نتیجه یک مفهوم و یا نوعی نظم را، ورای حضور محض رنگها، منتقل خواهد کرد.پدیده های بصری , معنوی و روانی در حیطه رنگ و هنرهای رنگ روابط مشترک زیادی دارند.وقتی که موضوعی در نظر مشترک گرفته شد , طرح باید از این موضوع اولیه و حاکم بر کار , پیروی نماید.اگر رنگ مهمترین وسیله بیان حالت و مفهوم باشد , ترکیب رنگ باید از سطوح رنگ شوع شود و این سطوح , خطوط را مشخص خواهند کرد.کسی که اول خطوط را رسم می کند و بعد رنگ را بدان می افزاید , هرگز نخواهد توانست یک اثر رنگی خوب و واضح به تصویر بکشد.رنگها , ابعاد و جهات مخصوص به خود را دارند و سطوح را به شیوه خود , ترسیم می کنند.
شاید به نظر عجیب برسد که در حوزه حس بصری رنگ حرارت را می توان تشخیص داد.به هر حال تجربه نشان داده است که بین دو آتلیه که یکی با رنگ سبز-آبی و دیگری با قرمز-نارنجی رنگ شده باشد , ۵ تا ۷ درجه اختلاف حرارت یا بودت از طریق ذهنی احساس می شود.به عبارت دیگر , کسانی که در آتلیه سبز هستند , در ۱۵ درجه سانتیگراد احساس سرما می کردند , اما در اتاقی که با رنگ قرمز نارنجی رنگ شده بود تا ۱۳-۱۱ درجه سانتی گراد نیز احساس سرما نمی کردند.حقیقت این است که رنگ آبی-سبز جریان خون را کند و رنگ قرمز نارنجی همانند داروی محرکی است که باعث حالت هیجانی و تسریع جریان خون در بدن می گردد.
این تاثیرات مختلف قدرت وسیع مفهومی و بیان حالت کنتراست سرد و گرم را نشان می دهد و از آن می توان برای ایجاد اثرات تصویری فوق الهاده زیبا استفاده کرد.مناظری که فاصله اشیاء در آن زیاد است , همیشه از لحاظ رنگ سرد تر بنظر می رسند , زیرا که در عمق هوا قرار دارند.پس کنتراست سرد و گرم وسیله مهمی است که اثرات پرسپکتیو و حجمی را نشان می دهد.
شکل ها نیز دارای خصوصیت گویا ومعنی دار نظام زیباشناختی خود هستند.در طراحی,این کیفیت های معنی دار شکل و رنگ می بایست با یکدیگر مطابقت داده شوند,یعنی شکل و رنگ در معنی دار بودن و مفهوم خود یکدیگر را تایید و اثبات نمایند.سه شکل اصلی مربع,مثلث و دایره نیز مانند سه رنگ اصلی قرمز,زرد و آبی دارای خصوصیات مفهومی و بیانی مشخص هستند.مربع,نمایانگر ماده,وزن و حدود مشخص است وحسی از کشش و امتداد و تجربه حرکت را القاء میکند.مربع با رنگ قرمز منطبق است و وزن حجم قرمز با شکل سنگین و ساکن مربع مطابقت دارد.مثلث با زوایای حاد و تند,تاثیر ستیزه جویی,پرخاش و تهاجم را ایجاد میکند.مثلث سمبل تفکر است و حالت وخصوصیت بی وزن آن با زرد روشن هماهنگی دارد.دایره بر عکس مربع,احساسات را ملایم و معتدل میکند و حس آرامش و حرکت آرام و آهسته را القاء مینماید.دایره سمبل روح است که در درون خود همواره در حال حرکت است.
تطابق و تناسب هر رنگ با شکل مربوط به خود مستلزم همانندی و توازن است.اگر رنگها و شکل ها در بیان مفاهیم و حالات توافق داشته باشند,تاثیرات آن دو چندان خواهد بود. مطالعه پیرامون احساس رنگ دقیقآ با اثرات رنگ در طبیعت آغاز می شود بدین معنی که تاثیر حسی حاصله از اشیاء رنگین روی حس بینائی خود را بررسی می کنیم.امروزه پیشرفت در صنعت شیمی رنگ , سبک و عکاسی رنگی , میزان علاقه عمومی به رنگ را افزایش داده است.ولی این علاقه موقتی به رنگ تقریبآ سراپا بصری و دارای ویژگی های مادی است و با دید معنوی و احساس بررسی نمی شود.این نوعی به بازی گرفتن سطحی و صوری نیروهای ماوراء طبیعت است و همچنین فقدان جهت گیری و برنامه ریزی در مورد لزوم آشنائی با اتود های طبیعت نقصی است که در مدارس هنر قابل بررسی است.اتودهای طبیعت در هنر نمی بایست کاری تقلیدی برگرفته از تاثیرات تصادفی باشد.بلکه باید تحلیلی و تحقیقی بوده و فرم ها و رنگ ها را که مختصات راستین هستند , ابداع نمایند.چنین اتود هائی تقلیدی نیستند بلکه تفسیرگرند.اگر بخواهیم این تفسیر بجا و شایسته باشد , باید پیش از آن , مشاهده دقیق و تفکر صحیح انجام شود
